Allannguiniarnerup aqqutaa

Tarnikkut ikiorsiinerup iluani, misigissusilerinermi inuiattut nunarsuarmiooqatigiinnilu eqqumaffigineruneqaleraluttuinnarpoq, misigissutsit kingornussat suussusersorneri.

Oqaluttuarisaanerput qiviarnissaa pingaaruteqarpoq, paasissagutsigu inuttut ataasiakkaatut artorsaatigut qanoq ataqatigiissuseqarnersut artorsaatinut annernut allanut.

Misigissutsit kingornussat?

Inuttummi ataasiakkaatut nalaatagut sakkortuut nammineq timikkut aqqusaartarpagut. Timitsinneereertoqarporli siulitta aqqusaarsimasaannik.

Misissuinerpassuimmi uppernarsarnikuuaat angajoqqaatta misigisimasaat ingerlaqqittartut uagutsinnuinnaanngitsoq kinguaassatsinnut aamma.

Taamaalilluta taamaattussaannartut isigisagut aamma timitsinneereertutut ittarput. Allaanngilaq sianiginngisatsinnik akuersissummik tunineqarsimasutut illutik uagutsinni ingerlaqqittartut.

Misissuinerilli takutippaat taamatut ingerlaartuartoqartariaqanngitsoq.

Qarasarpummi eqaassuseqarpoq, misilittakkat aallaavigalugit allanngorarsinnaassuseqarluni.

[Tuluttut: Experience-dependent neuroplasticity].

Qaratsap iluani nutaanik aqqutiliorsinnaavoq misilittakkat nutaat ataavartumik ingerlannerasigut.

Allannguiniarnerup aallarnerfia

Nutaanilli aallartitsiinata, nutaanngitsutut misigisagut suussusersoqqaarnissai pisariaqartittarpagut. Iperarniarnerasigut sumiit aallaaveqarnersut paasiniaqqaartarpagut.

Inuunermimi isumamik ujaasineq, paasiniaanerlu inuinnaasusitsinnut immikkuullarequtaammat uumassusilinniit allaniit sanilliulluta.

Isumaqanngitsutut paasiuminaatsitagullu unikaallaffigalugit misissuleraangatsigit isit nutaaniit isigilersarpagut.

Unikaallalaarnissap pingaaruteqassusaa ersertarpoq, inuunermi taamaattussaannartut ingerlarsornerup iigarsuarmut aportuusitikkaangamisigu.

Tassani allatut iliorfissaaruttutut innermi, unikaallannerup tunniussarisarpaa:

imminut maluginiarneq,

avatangiisit qimerloorneri,

alapernaassuseq atorlugu iluaqutiginngisat misissuataalerneri,

qisuariartaatsit aaliangersimasut qatsuteqqaneri (kamak maluginerulernera),

attaveqariaaseq aaliangersimasup sunniutigisartagai maluginialerneri,

allarpassuillu inuttut naleqassusermut atassusikkagut iliuutsit aaliangersimasut aqutsisuuneri takusinnaalernerinut tunngasut ersarissisarput.

Tamakku tamaasa immikkut siunertaqarnikuupput uumaniarnitsinnut piffissami aaliangersimasumi.

Qarasattali sungiusimasarput 'akikinnerpaammat' sungiusimasaq qanorluunniit peqqinnanngitsigigaluarpat uteqqiaffigisutut ittarparput.

Imaanngilarli inuunerup sinnera taamatut ingerlasariaqartugut.

Qarasattami eqaassusaata uppernarsartarpaa sungiusimanngisat sungiusarnerasigut oqinnermik inooriaaseqalersinnaasartugut.

Aqqutaali oqitsiunnaanngilaq. Sunaluunniimmi sungiusimanngisaq aallaqqaammut nangiarnarsinnaasarpoq, eqarnarluni nalorninarluni, inuttullu ilaanni ajukkututut misigititsisinnaasarluni.

Tassaniillunilu allannguiniarnitsinni piffissaq pingaarutilik aaliangiisuusartoq, ilumut allannguinerluta imaluunniit sungiusimasamut uteqqiinnarnerluta.

Iluaalliorfiup nalaani iluaagisaq qaangerniapallallugu sungiusimasanut uteqqittoortarneq naliginnaasuuvoq, oqareernittuut qaratsap sungiusimasaq 'akikinnerpaammat' toqqartuarpaa.

Tassanili eqqumaffigileraangatsigu qaqugukkut qaratsamut 'akitsortarnersoq', aaliangersinnaassuserput allannguinissatsinnut oqinnerulersarpoq. 'Akitsornera' naleqarmat, naleqassusaalu akikinnermiit pitsaassutsimikkut qaffasinnerusarmat, pitsaassuserlu qaffasissoq anguniarnerasigut aliangiiniarnitsinni sunaluunnit akeqartarmat iluaqutissartaqartarlunilu.

Pissutigalugu qatsussagut taamaattuaannartutut iliuuserisartakkagut naammatsiffiginerasigut, kamak peqqinnartumik atulernerasigut allannguinissatsinnut qanillisaasarmat.

Kamak malugeqqaartinnagu allannguinissarput qanillineq ajorparput.

Takorlooruk meeqqatuulli pisunniartalerlaatuulli immitsinnut upperinerput inersimasuunitsinni uterfigeqqikkaangatsigu sungiusimanngisat sungiusarnissaanut akisussaaffimmik tigusisinnaanerulersarpugut.

Taamaammat piffissap tulliuttup ingerlanerani apeqqutit ukua issiaqatigisigit:

• Inuuninni suut qatsuteqqasutut isigaakka?

• Qatsussakkalu allanngortikkusuppakka?

• Allannguiniarnermilu aaliangiussassanni suna akigissavara sunalu iluaqutigisinnaavara?

Eqqumaffigisassaavoq apeqqutit akiniarnerani alapernaassutsit ammatiinnarniarnissaa.

Kamak maluginiarnerani pingaaruteqarpoq imminut saamasumik pinissat, tamanna toqqammaviliisuusarmat allannguiniarnermi tulluartumik alloriarnissamik tigusinermut.

Imminut saamaffigalutit alapernaalluarina.